BEYİN KILAVUZU 10; OTORİTE

Milgram deneyi; belki de psikoloji tarihinin en sansasyonel deneyidir. Sadece görevlerini yapan, kendi başlarına vahşi işlere kalkışmayan sıradan insanlar, otoritenin etkisiyle  korkunç bir yok etme işleminin bir parçası olabilmekteler.

Ek olarak, yaptıkları işin yıkıcı sonuçlarını apaçık görmelerine rağmen, temel ahlaki değerleriyle çelişen bu görevlerde pek az kişinin otoriteyi reddetme potansiyeli olduğu görüldü.  1961-1962 yılları arasında Yale üniversitesinde  itaatkarlık araştırması yapılıyordu bu deneyleri yapmaya  Stanley Milgram’ı iten en önemli sebep Hitler Almanya'sında savaş suçlusu olarak yargılananların ‘’Ben sadece görevimi yapıyordum.’’ demeleri olmuştu.

Deney; güya cezalandırmanın öğrenme üzerindeki etkisiyle ilgiliydi. Öğretmen rolündeki deneklerden istenen  başka bir odadaki öğrenci rolündeki asistanlar yanlış yaptığında,  onlara 15 volt ile 450 volt arasında değişen  elektrik vermeleriydi, yapılan her yanlışta elektriğin dozu arttırılacaktı. Yanlışlarına karşı öğrenciler voltaj artışıyla cezalandırıldılar,bu nedenle öğrenciler  acıdan çığlıklar attılar, yalvardılar, deneyin durmasını istediler. Sizce 40 öğretmen denekten kaçı üzerinde tehlikeli yazan, öldürücü olabilecek 450 volta kadar gittiler?

Deneyden önce öğrenci ve psikiyatrlara bu sorulduğunda cevaplar%1’i gösteriyordu, gerçekleşense %65 gibi korkunç bir oran oldu. Duruma göre otoriteden etkileniyoruz. Bu deney Yale yerine başka bir yerde olsaydı, deneye katılanlar aynı odada olsaydı, öğrencilerin elerini tutsalardı gibi değişen durumlarda ve özellikle bir asistanın bile voltajı arttırmayı reddetmesi durumunda, bu oran %10’lara kadar geriliyordu. İnsanların davranışlarını; otorite, içinde bulundukları durum, hatta tek bir itiraz bile fevkalade etkiliyordu...