30 Eylül 2013 Pazartesi

BEYİN KULLANMA KILAVUZU 4; KARAR VERME

Hz. Musa'nın gemisinde, her cinsten kaç hayvan vardı? Önce cevap verin, doğru cevabı yazının içinde bulacaksınız.

Bir sinemada yapılan deneyde;  küçük mısır 3TL, büyük mısır 7TL'ye satılıyor, çok büyük bir çoğunluk küçük mısırlardan alıyor. Onlara neden küçük mısır aldıkları sorulduğunda ''7TL mısır için çok fazla.''diye cevap veriyorlar.
Deneyde satılan mısırlara birde orta büyüklükte mısır ekleniyor onun fiyatı da 6.5TL. Yani küçük mısır 3TL, orta mısır 6.5TL, büyük mısır 7TL. Büyük çoğunluk büyük mısır alıyor. Büyük mısırı neden seçtikleri sorulduğunda ''0.5TL'ye çok daha fazla mısır alabildik.''diyorlar.Buna tuzak etkisi denir;  kararı manuple etmek için başka örnekler devreye sokarız. Beynin karar alma şekli size de tuhaf gelmiyor mu?

Beyin karar almak için kıyas yapmaya ihtiyaç duyar. Bunu bilen reklamcılar beynimizi kolaylıkla manuple ederler.
Başka bir deneyde birebir aynı kotları katılımcılara kıyaslayın deniyor. Beyne kıyas yapması söylendiği için katılımcılar birebir benzerliği görmüyor kotlar arası kaliteden,  parlaklıklarına kadar bir sürü farklılıktan bahsediyorlar. Hiçbiri kotların aynı olduğunu farkedemiyor. Kıyas yapması isteneceğine benzerlikleri yakalamasını beyne söyleseydik, kotların aynı olduğunu hemen anlardı.

Başlangıç başarıları ve şansı bizi hep böyle gideceğine inandırır. Başardıkça daha fazla risk alırız, korkusuzlaşırız. Bu bizi hata yapmaya açık hale getirir.

Seçenek sayısını arttırdıkça beyin tercihte zorlanır. Seçeneklerin az olması seçimi kolaylaştırır. Köyde evlilik kararı, seçenek azlığından, şehirdekine göre çok daha kolaydır.

Sahip olduğumuz şey bize daha değerli görünür. Evimizi satarken bu nedenle piyasadan fazla değer biçer ve biçtiğimiz bu rakamı makul buluruz.

Sempati duyduğumuz kişiden veya firmadan çok daha kolay etkileniriz.
Karar verme sürecine yapacağınız bir ek, kararınızı etkiler. Yani kırmızı, ''siyah, beyaz renklerinden birini tutun.'' dersem çoğunluk kırmızıyı tutar, eğer ''bahse girelim ne tuttuğunu bilirsem koyduğun parayı alırım bilemezsen koyduğun kadar kazanırsın.'' dersem, çoğunluk kırmızıdan vazgeçecektir.(İlk akla geleni tahmin ettiğimi düşündüğü için tercihini değiştirecektir.)

Kararlarımızın çoğunu gurup kararına uydurmaya çalışırız.

Ender olan şeyler kararlarımızı kendine doğru çeker, fiyat fayda dengesini bir anda yitiririz.

Çıpa kullanmadan yani bir baz ölçümüz olmadan karar veremeyiz. Bu nedenle neredeyse  tüm mağazalarda 250TL fiyat etiketi  olan ayakkabı bu fiyat silinerek 150TL'ye satılır. Çıpa; bizim için 250TL olmuştur, demek ki 150TL ucuzdur.:)

Diğer insanların kararlarımızı ne derece de etkilediğiyle ilgili; Asch deneyi yapılmıştır.  Bu deneyde katılımcılara iki kart verilmiş, kartların birinde; biri kısa, biri orta diğeri de uzun olan 3 çizgi vardır. Diğer kartta ise tek çizgi bulunmaktadır. Katılımcılara bu karttaki çizginin diğer karttaki çizgilerden hangisine benzediği sorulmuştur. Katılımcıların biri dışında hepsi Asch’in asistanlarıydı. Katılımcılar aynı odadaydı ve birbirlerinin cevaplarını duyuyorlardı. Kart çiftleri gösterilerek hepsinden cevap istendi. Gerçek deneğe sıra en son geliyordu. İlk denemelerde katılımcıların hepsi doğru cevaplar verdiler. Daha sonra gerçek denek dışındakiler hep beraber yanlış cevap vermeye başladılar. Cevap sırası geldiğinde gerçek deneklerin %32’si , yanlışta olsa grubun cevabına katılmıştır.

Beynimiz gerçeğin peşinde bir hakim değil, müşterisini haklı olduğunu ispatlamaya çalışan avukat gibi çalışır. Tembellik yapmak istediğimizde haklıyızdır; çünkü çok çalışıp bunu haketmişizdir. Az yememiz gerekirken lüplettiğimiz kurabiyeler, ekstra spor yapılarak zaten verilebilir veya dün canımız  ikinci tabak yemeği istediğinde yemediğimizden, şimdi kurabiyeleri yeme hakkımız vardırJ. Beyin karar verirken ne işine geliyorsa ona göre delilleri toplar. Ne yazık ki işine gelen genelde mantıklı, anlamlı şeyler olmaz. Sorunun şekli değiştiğinde vereceğimiz cevapta değişir,  aslında satışçılar ve muzakereciler bundan fazlasıyla istifade ederler.

Mutlu musun? Sorusu; mutlu anılarımızı aklımıza getirmemize neden olur, çünkü kendimize mutlu anılarımızı sorar ve onları hatırlarız.

Mutsuz musun? Sorusuysa mutsuz anılarımızın canlanmasına neden olacağından vereceğimiz cevap hatırladıklarımızdan etkilenecektir. Doğru soruyu soran istediği cevabı alır. Siyasette halka sorulan soruları benim hazırlamama izin versinler ben de sonucu istedikleri gibi vereyim.

Spor yaptıktan sonra veya tehlikeli bir ortamda; karşı cinsle ilgili karar verirken dikkat edin, nabzınızın yüksekliğini ve fazladan  salgılanan hormonları beynimiz karşı cinse duyduğumuz ilgi nedeniyle olduğunu farzedecektir.J Tam tersi etkilemek istiyorsanızda heyecan ve hareket işinize gelecektir...


Anlayacağınız; seçtiğimiz şeyleri, neden seçtiğimizin pekte  farkında değiliz.:)

''Hz. Musa'nın gemisinde her cinsten kaç hayvan vardı?''
Sorumuzun cevabı; hiç, çünkü gemisi olan peygamber Hz. Nuh'du:)

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder